آلودگی هوا و کارکنان راه‌آهن
هر نفسی که فرو می‌رود ممد حیات است و
چون برمی‌آید مفرح ذات
پس در هر نفس دو نعمت موجود است و
بر هر نعمت شکری واجب
از دست و زبان که برآید
کزعهده‌ی شکرش بدر آید
...
خدا را شکر که امروز سه شنبه 23/09/1389 ما ساکنان تهران، مجدداً توانستیم نفس بکشیم و همین نفس باعث شد که، من دوباره بتوانم "غر" بزنم و چند سئوال زیر را از تصمیم گیران راه‌آهن بپرسم.
تا اگر مجدداً شرایط جوی پشت سرگذاشته شده، برگشت. برای مقابله‌ی با آن مهیاتر باشیم.
راستی استقرار وضعیت آلودگی هوا و غبارآلود بودن آن در موقعیت هشدار و اضطرار که در طول سال و بسیاری از مناطق راه‌آهن امری عادی و همیشگی است. پس چرا الان من دارم این سئوالات را می‌پرسم؟!
· در شرایط غبارآلودگی که میدان دید کم می‌شود و حتی خلبان‌ها که در فراز می‌باشند، دچار مشکلاتی در تشخیص محل فرود می‌گردند و به گزارش سازمان هواشناسی میدان دید، گاهی اوقات به کسر کیلومتر نیز می‌رسد. برای رؤیت علامت انتهای قطارها در روز چه تمهیداتی اتخاذ شده است. آیا در این ایام برای تمامی قطارها از علامت مخصوص شب استفاده گردیده است. یا خدای ناخواسته لکوموتیورانان در این حین بدون دید کافی سیر نمودهاند؟
· در تمامی توصیه‌های پزشکی، افراد سالمند از حضوردر فضاهای بازمنع شده بودند. آیا نیروهای فراخوان، طی این ایام در سیر قطارها مشارکت نمودهاند یا خیر؟ در مورد قطارهای خاص چه پیش بینی گردیده است؟
· با توجه به ریسک بالای حضور افراد در محیط های آلوده که ایستگاه‌های راه‌آهن در ایام عادی نیز آلوده به آلاینده‌های بیولوژیک، گازهای سمی و خفه کننده‌ی منو و دی اکسید کربن و ... است، تمهیدات اولیه نظیر: ماسک های مخصوص، دستکش و پوشش های خاص، تغذیه‌ی شیر در نوبت‌های مختلف، دسترسی به کمک‌های اولیه در موارد اضطراری برای کارکنانی که به اجبار در محیط باز و همچنین آلوده انجام وظیفه می‌نمایند، شده است؟
· آیا آموزش های اولیه‌ی مقابله با اثرات آلودگی هوا به کارکنان داده شده است؟
· آیا شیفت‌های کاری در این ایام کاهش یافته است؟
· آیا تلاش در جهت کنترل آلاینده های محیطی، نظیر کاهش دود لکوموتیوهای مانوری شده است؟
· آیا پیش بینی پرداخت مبلغی تحت عنوان: جبران سختی کار انجام شده، به کارکنانی که این مدت مشقتی بیش از مواقع عادی را متحمل شده اند، گردیده است؟
لطفاً، حتی درصورتیکه پاسخ تمام سئوالات فوق منفی است هم دلسرد نشوید! زیرا زمان برای جبران وجود دارد و احتمال بازگشت مجدد آلودگی هوا از بین نرفته است.
لطفاً سریعاً دست بکار شوید.
"ای که دستت می‌رسد کاری بکن"
فرآیندهای زنجیره‌ای در وقوع حوادث ریلی
مردم تهران، طی روزهای گذشته در یک کارگاه آموزشی کاملاً مجهز، آگاهی‌‌های عملی در سطح بالای استانداردهای آموزشی را فرا گرفته و بدون توجه به جنس، سن، میزان تحصیلات و ... همگی آنان، مفهوم پدیده‌های زنجیره‌ای که در اثر آلاینده‌ها بوجود آمده و باعث تغییرات جوی می‌شوند را درک نمودند.
همه‌ی ما فهمیدیم که؛ گازهای حاصل از عملکرد خودروهایمان بهمراه خروجی دودکش نیروگاه‌های تولید برق در کنار آلایندگی صنایع، چگونه باعث ایجاد شرایط گلخانه‌ای شده و از سوی دیگر، استقراراین وضعیت مجدداً باعث تشدید وخامت اوضاع گردیده و عوامل مختلف چگونه به صورت تسلسلی و زنجیره‌ای بر یکدیگر تأثیر گذاشته و شرایط بحرانی را دامن می‌زنند.
ضمناً با توجه به تصمیمات کمیته‌ی اضطرار یاد گرفتیم که اگر تمهیدات مناسب از قبل پیش‌بینی نشده باشند هنگام تصمیم گیری حین شرایط بحران، چگونه مجبور به پذیرش حداقل‌ها خواهیم شد و هدف گذاری متمرکز به ماندن در شرایط اضطرار و یا حداکثر هشدار خواهد گردید.
با بیان مقدمه‌ی فوق‌الذکر و اظهار امیدواری و آرزوی درس گرفتن دست اندرکاران صنعت حمل و نقل ریلی از شرایط پیش گفته، ذکر نکات ذیل را خارج از فایده ندانستم.
· تمرکزفعالیت‌های مدیریتی آن هم از نوع کلاسیک و سنتی و تنها بر سطوح عملیاتی سازمان و کارکنان سیروحرکت، نمی‌تواند متضمن حصول سطح مقبولی از ایمنی گردد. بطوریکه شاغلین فاقد انگیزه با سطح دستمزد ناکافی و شیفت‌های طولانی در واحدهای اجرایی به مانند خودروهای فرسوده‌ای هستند که اگر سوخت نامرغوب نیز به آنها داده شود، انتظاری بجز افزایش آلایندگی، توقع نابجایی خواهد بود.
· وجود شرکت‌هایی با زمینه‌ی فعالیت‌های تأمین نیروی انسانی، خدمات، تعمیرونگهداری، آموزش و ... درصورتیکه فاقد صلاحیت‌های فنی لازم باشند. مانند وجود صنایعی هستند که به علت نظارت ناکافی بر روزآمدشدنشان محیط زیست را آلوده و تخریب می‌نمایند و همانطورکه گفته شد این در صورتی است که، آنان فاقد صلاحیت‌های فنی لازم باشند و بدا به زمانیکه قبل از واگذاری وظایف به بخش غیر دولتی اصلاً ندانیم؛ صلاحیت‌های فنی کدامند؟ قیمت تمام شده چقدراست؟ حجم فعالیت‌ها چه میزان است؟ حدود پاسخگویی چیست؟ سطح قابل قبول فعالیت‌ها کدام است؟ کیفیت نیروی انسانی چگونه ارزیابی خواهد شد؟ سود خالص چقدر باید باشد؟ شرکت چه میزان از این سود را باید سرمایه گذاری کند؟ و... .
· ارزیابی نقش شاغلین واحدهای ستادی در ایجاد حوادث نیز از اهم موضوعاتی است که باید مدنظر باشد. بطوریکه مثلاً رشد بیش از حد یک بخش از سازمان، باعث بلعیده شدن اعتبارات شده و سایر واحدها، خصوصاً آنهایی که سرشان شلوغ است و نمی‌توانند حقوق خود را پیگیری نمایند محروم خواهند شد. مثلاً رایانه‌ای که باید در خدمت برنامه‌ریزی سیروحرکت قرار گیرد به بازی شطرنج مهندس بخش ... تخصیص می‌یابد، یا مثلاً تأمین هزینه‌ی سرسام‌آور فلان ماشین آلات خریداری شده که تنها نیمی از ظرفیت آن بکار گرفته شده از بودجه اضافه کار کارکنان تأمین می‌شود و یا هزینه‌ی نگهداری زیربنایی که حتی بکار برده نشده است از اعتبار بهسازی خطوط در دست بهره برداری جبران خواهد شد.
توجه به نکات فوق، نشانگر این حقیقت است که تمامی فرآیندهای موجود در صنعت را باید شناخت و تأثیر آنها بریکدیگر و نقش زنجیره‌ای آنها را کشف نمود. چه بسا که، کلید یافتن علل وقوع حوادث ریلی در مکانهایی دور از ایستگاه‌ها و فعالیت‌های سیروحرکت باشد و با تغییری مختصر در نحوه‌ی توزیع امکانات رفاهی سازمان، اصلاح مدیریت منابع انسانی، بودجه بندی مناسب، بهینه سازی روابط عمومی درون و برون سازمانی، تغییر نظام آموزش کارکنان و ... دستاوردهای مفیدی را به دست آوریم.
توجه: در صورتیکه این فرآیندها را مانند حلقه‌های یک زنجیر در نظر بگیریم شکی نیست که استحکام آن، به قوت هر حلقه و به تعبیری ضعیف ترین حلقه‌ی آن خواهد بود و چه بسا که نیروی انسانی شاغل در سطوح عملیاتی، گروه هدف نباشند و تصمیم سازان کانون توجه اصلی قرار گیرند.
در خاتمه شایان ذکر است که، این راهی نیست جز رضایت به از بین رفتن مثلاً ده دستگاه لکوموتیو طی کمتر از یک سال و با کمی دقت مشاهده می‌شود که مشابه استراتژی کمیته‌ی اضطرار آلودگی هوای تهران، تلاش برای ماندن در شرایط هشدار است.
همکاران محترم؛ کارخانجات تعمیرات لکوموتیو بافق
از شرکت کنندگان در کارگاه آموزشی "شناسایی خطر و ارزیابی ریسک" که با علاقمندی در جلسات آموزشی و بحث گروهی انجام شده در بافق شرکت نمودند، تشکر می‌نمایم.
خواهشمندم تا بر طبق توافق به عمل آمده در کلاس، تکالیف و پروژه های تعیین شده را از طریق پنجره نظرات ذیل همین صفحه یا ایمیل و یا به صورت دستی، ارسال نمایید.
حمید بوذری
